KLEOPATRA-STACY SCHIFF

   

Kleopatra’nn adını duymayan yoktur herhalde. Kendisi Mısır kraliçesi olsa da Anadolu’nun pek çok ilinde adından söz edilir;  Kleopatra Yozgat’a, Niğde’ye, Kilis’e geldi denir. Gerçekten de Anadolu'da gezinmiş. Bu kitabı okumadan önce Kleopatra ile ilgili bilgilerim oldukça kısıtlıydı. Oysa çok önemli bir figürmüş kendisi.

Bugün bile kadın yöneticilerin sayısı iki elin parmağını geçmezken Kleopatra’nın milattan öncesi dönemde Mısır’ı yönetmesi gerçekten önemli. Tabii hemen kraliçe olmamış. Mısır’da Ptolemy hanedanlığı hüküm sürüyormuş. Bunlarda da kardeş evliliği yaygınmış. Yöneticiler kardeşleri ile evlenirlermiş; bunu da ilk defa duydum ve şaşırdım. Taht yabancıya gitmesin diye sanırım.  Kleopatra ‘da kardeşi ile evliymiş ama kardeşi Kleopatra’yı pasifize etmiş, yönetimi ele geçirmiş, O zamanlar Roma imparatoru da Sezar’mış. Mısır verimli topraklara sahip olduğundan Roma hükümdarları Mısır’ı hep el altında tutar, Mısır’ın zenginliklerini sömürürlermiş. Sezar’ın bir Mısır seyahatinde,  pasifize edilmiş Kleopatra üstüne bir çuval örterek bir kayığa saklanmış,  Sezar’ın çadırına sızmış, Sezar’ı büyülemiş  ve Mısır tahtına oturmuş.

Mısır Hükümdarı, Roma hükümdarı ile herkesin gözü önünde evlilik dışı bir beraberlik yaşamaya başlamış,  hatta ondan evlilik dışı bir çocuk yapmış, bu bile başlı başına bir skandal aslında.  Ama Kleopatra Mısır’ın refahından halkına da pay veriyormuş, bunun için halkı ses etmiyormuş. Kıtlık zamanlarında halk homurdanıyormuş. Çok tanıdık değil mi? Bizim halkımız da elimizdeki yetkiyi bile isteye tek adama verip sonrasındaki antidemokratik uygulamaları sineye çekmedi mi? Sesimiz ne zaman çıkmaya başladı? Ekonomi bozulduğu zaman. O halde tarih gerçekten tekerrürden ibaret. Belirli bir gelişim seviyesine kadar karnın doyuyorsa sesin çıkmaz. Aç kalırsan tepki vermeye başlarsın. 

Neyse ne diyordum… Sezar zamanında Roma bir cumhuriyetmiş. Sezar giderek bir diktatöre dönüşmüş. İnsanlar bundan rahatsızmış ve Sezar bir Konsey toplantısına gittiğinde dostları dahil Sezar’ın üstüne çullanmış ve onu hançerlemiş. Ünlü “sen de mi Brütüs?” sözü buradan geliyormuş. Bunu da yeni öğrendim. Oysa sık sık “sen de mi Brütüs” derim.

eşeğim Brütüs

Sezar’ın ölümünden sonra Roma’da çift başlılık olmuş bir taraftan Octavian, bir taraftan komutan Marc Antony yönetmiş. Fakat o da ne, Sezar’ın komutanlarından olan Marc Antony de Kleopatra ile çıkmaya başlamasın mı? Çıkmakla kalmamış ondan da çocukları olmuş. (Marc Antony Kleopatra'nın büyük aşkıymış.)

Fakat zamanla Octavian Marc Antony’e galip gelmiş. Marc Antony’i öldürüp Kleoparta’yı tutsak etmiş. Tutsaklığa dayanamayan Kleopatra da intihar etmiş. Ama intihar etmesin diye tüm araçları elinden alındığından neyle intihar ettiği hala gizemliymiş.

Kitabın yazarı Stacy Schiff bir biyografi yazarı. Kleopatra'yı yazarken de Kleopatra'nın bilinmeyen yönlerine değinmiş. Tarihteki diğer yazarlar Kleopatra'nın dişiliğini kullanarak erkekleri yönettiğini vurgulamaktan keyif alırken (ve hatta ondan aşağılamayla söz ederken);   kitabımızın yazarı Kleopatra'nın sadece bir dişi olmadığını; 7 dil bildiğini, söz söyleme sanatında usta olduğunu, diplomaside usta olduğunu, tıp konularına meraklı olduğunu, İskenderiye'yi entellektüel bir merkez yaptığı konularını vurgulamış. Kleopatra acımasız bir hükümdar olsa da tarihçilerin hakkını teslim etmesi, yeteneklerini kabul etmesi gerek.

Kitaptan pek çok şey öğrenmekle birlikte okumakta zorlandım. Konular kopuk kopuktu. Ne neyin devamı anlamakta zorlandım. Eski tarihi derleyip toplamak zor olsa gerek ama yine de daha akıcı olabilirdi. Sündükçe sündü elimde. Onun için sanırım tavsiye etmem.